Trong những năm gần đây, tại Việt Nam, thuật ngữ “STEM” đã trở nên phổ biến trên các phương tiện truyền thông. Sự lan tỏa của cụm từ này đang trở thành một xu hướng đáng chú ý. Nhiều trường học và trung tâm giáo dục trên khắp cả nước đang thực hiện việc tích hợp phương pháp giáo dục STEM vào chương trình đào tạo của mình. Vậy, liệu giáo dục STEM có ý nghĩa và cần thiết không? Có đúng là cần phải đưa các chương trình STEM vào chương trình đào tạo của học sinh hay không? Điều này đang gây ra sự bối rối và lo lắng cho nhiều giáo viên, phụ huynh và học sinh. Trong bài viết này, chúng tôi xin chia sẻ một số thông tin hữu ích về vấn đề này.
Stem là gì?
Cụm từ STEM là viết tắt tiếng Anh dùng để chỉ các lĩnh vực học về: Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering), và Toán học (Mathematics). Giáo dục STEM tập trung vào trang bị kiến thức và kỹ năng liên quan đến các ngành này, qua việc kết hợp chúng trong một mô hình học tập kết nối và thực tế.
Thay vì giảng dạy các môn học độc lập, STEM hướng tới việc kết hợp chúng với nhau, tạo ra một phương pháp học đa môn đồng thời. Mục tiêu của giáo dục STEM không chỉ là tạo ra những chuyên gia trong các lĩnh vực này, mà còn là trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cần thiết để thích nghi và phát triển trong thế giới công nghệ ngày nay.
Đây là một cách tiếp cận giáo dục đáp ứng nhu cầu công việc trong thế kỷ 21 và góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia, đồng thời ảnh hưởng tích cực đến quá trình toàn cầu hóa kinh tế tri thức.
Bên cạnh việc trang bị kiến thức chuyên môn, giáo dục STEM cũng tập trung vào phát triển các kỹ năng mềm quan trọng như: kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, và sáng tạo.
Lịch sử hình thành phương pháp giáo dục Stem
Dưới góc nhìn lịch sử, thuật ngữ STEM đã tồn tại từ lâu trước khi trở nên phổ biến như hiện nay. Biểu hiện đầu tiên của phương pháp này là việc thành lập các trường Đại học kỹ thuật tại Châu Âu trong thế kỷ 19 như: Napoleon’s School for Industry (1806-1815), Rensselaer Polytechnic Institute (1824), Vocational Education Act (1917), và Land Grant Act (1862). Đây có thể xem là những trường học đầu tiên trên thế giới đào tạo STEM ở mức độ cao.
Ngày nay, phương pháp giáo dục STEM đang được áp dụng rộng rãi tại các quốc gia phát triển trên toàn thế giới như Mỹ, Úc, Phần Lan, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, và nhiều nơi khác. Điều này cho thấy STEM đã trở thành một xu hướng và đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều quốc gia. Thậm chí, ở Canada, người lao động nhập cư có kỹ năng STEM được hưởng các phúc lợi xã hội tốt hơn so với người lao động bản xứ.
Một thống kê ở Mỹ cho thấy khoảng thời gian từ năm 2004 đến năm 2014, việc làm liên quan đến khoa học và kỹ thuật tăng 26%, gấp đôi tốc độ tăng trưởng trung bình của các ngành nghề khác. Trong khi đó, việc làm STEM tăng trưởng gấp 4 lần so với tốc độ trung bình của các ngành nghề khác tính từ năm 1950 đến 2007.
Yếu tố cốt lõi của phương pháp Stem
Ba yếu tố cốt lõi của giáo dục STEM:
Thứ nhất
Giáo dục STEM là phương pháp giáo dục tích hợp, sử dụng cách tiếp cận liên môn và thực hành, ứng dụng. Thay vì giảng dạy bốn môn học riêng lẻ, STEM kết hợp chúng thành một mô hình học tập gắn kết, dựa trên ứng dụng thực tiễn. Điều này giúp học sinh không chỉ hiểu về kiến thức khoa học mà còn biết cách áp dụng chúng vào thực tế.
Thứ hai
Lồng ghép bài học vào thế giới thực. Giáo dục STEM giúp phá vỡ ranh giới giữa lý thuyết và thực tế, tạo ra những cá nhân có khả năng làm việc ngay lập tức trong môi trường làm việc sáng tạo với những yêu cầu trí tuệ của thế kỷ 21.
Thứ ba
Kết nối từ trường học đến cộng đồng và tổ chức toàn cầu, đây là kỷ nguyên của thế giới phẳng, cùng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nơi tự động hóa và điều khiển từ xa thông qua thiết bị di động đang trở nên phổ biến. Điều này cần có sự hợp tác và kết nối liền mạch giữa giáo dục, cộng đồng và tổ chức quốc tế.
Mục tiêu của phương pháp Stem
Theo các báo cáo mới đây tại diễn đàn giáo dục STEM, đặc biệt là trong cuốn sách của Mỹ về giáo dục STEM (tác giả Rodger Bybee, 2018), Ở Mỹ, giáo dục STEM có thể được phân thành ba mục tiêu chính như sau:
- Xây dựng những năng lực nhận thức STEM cho những thế hệ công dân trong tương lai
- Chuẩn bị những kỹ năng cần thiết cho nguồn lao động trong thế kỷ 21
- Tập trung vào nghiên cứu, phát triển, và đổi mới trong lĩnh vực giáo dục ngành nghề STEM
Cơ hội phát triển Stem tại Việt Nam
Giáo dục STEM nhận được sự ủng hộ đáng kể từ cộng đồng, đặc biệt là sự tham gia của tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp tư nhân, và trên hết là sự hỗ trợ và sẵn lòng chi trả của một phần cha mẹ học sinh trong khu vực thành thị.
Bên cạnh đó, nhiều ý tưởng và hoạt động dạy học STEM đang được triển khai tại một số địa phương, như dự án trồng cây thâm canh trên phần mái của Trường Trung học phổ thông Lê Hồng Phong, Nam Định hoặc những chuyến thực tế của Trường Trung học phổ thông Chúc Động, dự án thực tế “Máy thu rác trên Vịnh Hạ Long” hoặc “Thiết bị chống đuối nước” của học sinh tại Trường Trung học phổ thông Hòn Gai, Hạ Long.
Thông qua những hoạt động này, học sinh được khuyến khích nghiên cứu sâu hơn về đặc điểm của đất địa phương và nước, tìm kiếm giải pháp thâm canh phù hợp, hoặc thăm các cơ sở sản xuất gạch ngói thủ công để hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất. Các hoạt động như vậy không chỉ giúp học sinh học hỏi từ thực tế mà còn phát triển kỹ năng làm việc nhóm và sáng tạo.
Dù chưa được gọi tên chính thức, giáo dục STEM đã xuất hiện nhiều trong các hoạt động dạy học từ mầm non đến trung học. Các hoạt động STEM thực tiễn và sinh động thu hút sự chú ý của học sinh và mang lại hiệu quả giảng dạy cao.
Có thể thấy, mô hình dạy học STEM đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam và thu hút sự quan tâm của nhiều phụ huynh. Để STEM đạt được hiệu quả như ở các nước phát triển, cần có chính sách hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước.
Trên đây là giải đáp chi tiết phương pháp Stem là gì cùng với mục tiêu của phương pháp Stem. Mong rằng với những chia sẻ trên của Mmost Việt Nam đã giúp bạn hiểu rõ hơn về phương pháp học tập này và lựa chọn được cách học hiểu quả nhất cho con em mình.